Wbrew pozorom budowa i zasada działania czujników indukcyjnych nie jest wcale skomplikowana. Podstawowymi elementami detektorów tego typu są oscylator połączony z cewką umieszczoną od czoła urządzenia. Układ ten wytwarza zmienne pole magnetyczne, które w chwili pojawienia się w jego zasięgu obiektu metalowego wzbudza w nim prąd wirowy, wpływający na parametry wytwarzanych przez oscylator drgań. Zmiana ta jest z kolei rozpoznawana przez demodulator, a odpowiedni sygnał po przetworzeniu na obsługiwany standard jest przekazywany dalej do urządzeń sterujących. Warto w tym miejscu jednak dodać, że rozwój techniki sprawił, iż obecnie dostępne są różne rodzaje czujników indukcyjnych, które różnią się szczegółami budowy, dokładnością czy zasięgiem działania. Jednak ogólna zasada działania wszystkich detektorów tego typu jest taka sama, co w sposób zasadniczy wpływa na ich użyteczność.